Son yıllarda yapılan araştırmalar, yaşam tarzı değişiklikleri, sağlıklı beslenme ve zihinsel egzersizlerin Alzheimer riskini önemli ölçüde azalttığını gösterdi.
Uzmanlar, bu üç kritik yöntemin bireylerin beyin sağlığını korumada devrim yaratabileceğini belirtti.
YAŞAM TARZI: AKTİF BİR HAYAT, SAĞLIKLI BİR ZİHİN
Bilimsel çalışmalar, düzenli fiziksel aktivitenin Alzheimer riskini azalttığını ortaya koyuyor. Finlandiya'da yürütülen ve Journal of Alzheimer's Disease'de yayımlanan FINGER (Finnish Geriatric Intervention Study to Prevent Cognitive Impairment and Disability) çalışması, yaşam tarzı değişikliklerinin bilişsel gerilemeyi yavaşlattığını kanıtladı. Bu çalışmada, 60-77 yaş arası 1.260 katılımcı, egzersiz, sağlıklı diyet ve sosyal aktiviteleri içeren bir programla takip edildi. Sonuçlar, fiziksel aktivitenin beyindeki sinir bağlantılarını güçlendirdiğini ve bilişsel işlevleri koruduğunu gösterdi.
Uluslararası alanda tanınmış nörolog Prof. Dr. Miia Kivipelto, "Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapan bireylerde, Alzheimer riskinin %30'a kadar azalabileceğini gözlemledik" dedi. Kivipelto, düzenli yürüyüş, bisiklet sürme veya yüzme gibi aktivitelerin, beyne kan akışını artırarak nöron sağlığını desteklediğini vurguladı. Ayrıca, sigara ve alkol tüketiminden kaçınmanın, sağlıklı uyku düzeninin ve stres yönetiminin de bu süreçte kritik olduğunu ekledi.
BESLENME: BEYNİ BESLEYEN DİYETLER
Beslenme, Alzheimer'dan korunmada bir diğer önemli silah. Rush Üniversitesi'nden beslenme epidemiyoloğu Dr. Martha Clare Morris tarafından geliştirilen MIND diyeti (Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay), bu alanda çığır açtı. Alzheimer's & Dementia dergisinde yayımlanan bir çalışma, MIND diyetinin bilişsel yaşlanmayı 7,5 yıla kadar geciktirebileceğini gösterdi. Bu diyet, yapraklı yeşil sebzeler, meyveler, tam tahıllar, zeytinyağı ve omega-3 yağ asitleri açısından zengin yiyeceklere odaklandı.
Dr. Morris, "Özellikle yaban mersini, ıspanak ve somon gibi besinler, beyindeki oksidatif stresi azaltarak nöronları koruyor" diyerek diyetin antioksidan etkisine dikkat çekti.
Öte yandan, işlenmiş gıdalar ve doymuş yağlardan uzak durmanın da Alzheimer riskini azalttığı belirtildi.
Avrupa'daki bir başka çalışma, Akdeniz diyetinin parietal ve frontal loblardaki kortikal kalınlığı artırarak hafıza ve yürütme işlevlerini desteklediğini ortaya koydu.
ZİHİNSEL EGZERSİZ: BEYNİ UYANIK TUTMAK
Zihinsel aktivitelerin, Alzheimer riskini azalttığına dair kanıtlar giderek artıyor. Cambridge Üniversitesi'nden nöropsikolog Prof. Dr. Barbara Sahakian, düzenli zihinsel egzersizlerin sinaptik bağlantıları güçlendirdiğini ve bilişsel rezerv oluşturduğunu belirtti.
Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry'de yayımlanan bir meta-analiz, 243 gözlemsel çalışma ve 153 randomize kontrollü çalışmayı inceleyerek, bulmaca çözme, dil öğrenme ve strateji oyunları gibi aktivitelerin bilişsel gerilemeyi önlemede etkili olduğunu doğruladı.
Sahakian, "Beyni sürekli yeni şeyler öğrenmeye zorlamak, nöronlar arasında yeni bağlantılar oluşturarak Alzheimer'ın erken belirtilerini geciktirebilir" dedi. Ayrıca, sosyal etkileşimlerin de zihinsel sağlığı desteklediği belirtildi.
Alzheimer's Association, güçlü sosyal bağların ve zihinsel olarak uyarıcı aktivitelerin riski azalttığını vurgulayan 10 Sağlıklı Beyin Alışkanlığı listesini yayımladı.
UZMANLARDAN UMUT VERİCİ MESAJLAR
Washington Üniversitesi'nden nörolog Prof. Dr. Eric Topol, yapay zeka destekli görüntüleme teknikleri ve moleküler biyobelirteçlerin, Alzheimer riskini yıllar öncesinden tespit edebileceğini belirtti. Topol, "Bu yöntemler, erken müdahale için bir fırsat penceresi açıyor. Yaşam tarzı değişiklikleriyle birleştirildiğinde, hastalığın ilerlemesi durdurulabilir" diyor.
Uzmanlar, genetik faktörlerin de göz ardı edilmemesi gerektiğini hatırlattı. APOE4 gen varyantı gibi genetik risk faktörleri, Alzheimer olasılığını artırıyor. Bununla birlikte, yaşam tarzı ve çevresel faktörlerin bu riski dengeleyebileceği belirtildi.
Prof. Dr. David Knopman, "Herkes için mucizevi bir çözüm yok, ancak bu üç yöntem, bireylerin kontrol edebileceği güçlü araçlar sunuyor" diyerek bireysel önlemlerin önemini vurguladı.
BİLİMLE GÜÇLENEN BİR GELECEK
Alzheimer'a karşı mücadelede bilim, yaşam tarzı değişiklikleri, sağlıklı beslenme ve zihinsel egzersizlerin birleşiminin umut vadettiğini gösterdi.
Henüz kesin bir tedavi bulunmasa da, bu yöntemler hastalığın başlangıcını geciktirme ve beyin sağlığını koruma potansiyeline sahip.
Uzmanlar, bireylerin bugünden başlayarak bu üç kritik adımı atmasının, hem kendileri hem de gelecek nesiller için daha sağlıklı bir zihin vaat ettiğini vurguladı.
Haber: Mina Kaymakçı / Haber Merkezi