Son yıllarda doğal takviyeler, sağlıklı yaşam arayışında milyonların gözdesi haline geldi. Bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleri, bu ürünlerin etkileri konusunda çarpıcı gerçekleri ortaya koydu.
Bazıları bilimsel destekle fayda sağlarken, diğerleri beklenti ve reklamdan ibaret olabildi. Dahası, yanlış kullanım ciddi sağlık riskleri taşıdı.
BİLİM NE SÖYLÜYOR?
Avrupa Klinik Beslenme Dergisi'nde yayımlanan bir araştırmaya göre, dünya genelinde bitkisel ve doğal takviye kullanımı son 10 yılda hızla arttı.
Türkiye'de her üç kişiden biri düzenli olarak en az bir takviye kullanıyor. Bunun arkasında modern yaşam stresi, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve "ilaçsız tedavi" arayışı yatıyor. Ancak uzmanlar, bu ürünlerin bilinçsizce kullanımının tehlikeli olabileceği konusunda uyardı.
MAGNEZYUM: YARAR MI, RİSK Mİ?
Magnezyum, kas kramplarını önlemede popüler bir takviye. Harvard Tıp Fakültesi'nden Dr. Neha Vyas, magnezyumun özellikle hamile kadınlarda gece bacak kramplarını azaltabileceğini gösteren bir çalışmaya dikkat çekti.
Yaşlı yetişkinler üzerinde yapılan başka bir araştırma, magnezyum takviyesi alanlarla almayanlar arasında kramp sıklığında fark olmadığını ortaya koydu.
Cleveland Clinic'ten Dr. Vyas, "Literatürde fikir birliği yok, ancak magnezyum genelde güvenli" dedi.
Önerilen doz, yetişkinler için günlük 400-600 mg magnezyum sitrat, ancak fazla kullanım ishal, mide krampları ve hatta toksisiteye yol açabilir.
D VİTAMİNİ: MUCİZE Mİ, MİT Mİ?
D vitamini eksikliği, dünya çapında bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edildi. Harvard Üniversitesi'nden yapılan bir meta-analiz, yeterli D vitamini seviyelerinin kanser kaynaklı ölüm riskini azalttığını gösterdi. 25.000 kişi üzerinde yapılan bir başka çalışma, D vitamini takviyesinin kemik sağlığını güçlendirdiğine dair kesin bir kanıt bulamadı. Daha çarpıcı olanı, bazı bilim insanları aşırı D vitamini alımının kemik yoğunluğunu azaltabileceğini öne sürdü.
ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH), D vitamininin Covid-19'a karşı koruyucu olduğuna dair iddiaları destekleyen bir kanıt olmadığını belirtti.
Uzman diyetisyenler, "D vitamini eksikliği kardiyovasküler hastalıklardan diyabete kadar birçok sorunla ilişkilendiriliyor, ancak fazla kullanımı toksik etkiler oluşturabilir" dedi.
OMEGA-3 VE KREATİN: BİLİMSEL DESTEK VAR MI?
Omega-3 yağ asitleri, kalp-damar sağlığı ve bilişsel işlevler için övüldü. Stanford Üniversitesi'nden nörobilimci Dr. Andrew Huberman, omega-3'lerin beyin hücrelerindeki zar akışkanlığını koruyarak bilişsel dayanıklılığı artırdığını vurguludı.
Yapılan bir meta-analiz, kreatin takviyesinin genç ve sağlıklı bireylerde kas büyümesini desteklediğini gösterdi. Ayrıca, düşük doz kreatinin bilişsel işlevleri iyileştirebileceği ve zihinsel yorgunluğu azaltabileceği belirtildi. Ancak kreatin üzerine yapılan bir çalışma, sadece 30 kişiyle sınırlı olduğu için kesin sonuçlar çıkarmak zor.
ASHWAGANDHA VE ELMA SİRKESİ: TREND Mİ, GERÇEK Mİ?
Ashwagandha, stres azaltıcı etkileriyle popüler. İngiltere Ulusal Tamamlayıcı ve Bütünleştirici Sağlık Merkezi (NCCIH), yapılan bir meta-analizin ashwagandha'nın stresle mücadelede etkili olabileceğini gösterdiğini, ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu belirtti.
Elma sirkesi ise kilo verme ve kan şekeri kontrolünde doğal bir destekleyici olarak öne çıktı.
American Diabetes Association'ın desteklediği bir çalışma, yemeklerden önce 1-2 yemek kaşığı elma sirkesi tüketiminin tip 2 diyabet hastalarında kan şekeri artışlarını azalttığını gösterdi. Ancak uzmanlar, asetik asidin yüksek asitliği nedeniyle seyreltilmeden tüketilmemesi gerektiğini vurguladı.
UZMANLARDAN KRİTİK UYARILAR
Gastroenteroloji uzmanları, bitkisel ürünlerin etiketlerinde belirtilmeyen maddeler içerebileceği ve bazılarının zehirli olabileceği konusunda uyardı.
Uzmanlar, "Sosyal medya ve influencerların etkisiyle takviye kullanımı artıyor, ancak bilinçsiz tüketim ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir" dedi.
Uzmanlar ise, "Vücudun ihtiyacı olan besinleri doğal gıdalardan almak en iyisi. Takviyeler, sadece eksiklik durumunda ve doktor kontrolünde kullanılmalı" şeklinde konuştu.
DOĞRU KULLANIM İÇİN ÖNERİLER
Uzmanlar, takviye kullanmadan önce kan testiyle eksikliklerin belirlenmesi gerektiğini vurguladı.
Etiket okuma alışkanlığı kazanmak, ürünün menşeini ve sertifikalarını kontrol etmek kritik. Ayrıca, takviyelerin ilaçlarla etkileşime girebileceği unutulmaması önerildi.
Örneğin, magnezyum kalp ilaçları ve antibiyotiklerle etkileşime girebilir, D vitamini ise fazla alındığında kalsiyum birikimine neden olabilir.
BİLİNÇLİ TÜKETİM ŞART
Doğal takviyeler, doğru kullanıldığında sağlığa destek olabilir, ancak mucizevi bir çözüm beklemek yanıltıcı. Dengeli beslenme ve düzenli egzersiz, takviyelerden çok daha etkili bir sağlık stratejisi.
Uzmanlar, "Doğal" etiketine aldanmadan, her takviyenin doktor gözetiminde kullanılması gerektiğini vurguladı.
Haber: Cemile Kurel / Haber Merkezi