Günümüzün dijital çağında, okul öncesi çocukların tablet, telefon ve televizyon ekranlarına olan bağımlılığı endişe verici boyutlara ulaştı.
Bilimsel araştırmalar ve alanında önde gelen yabancı uzmanların görüşleri, erken yaşta aşırı ekran kullanımının çocukların zihinsel, duygusal ve fiziksel gelişimine ciddi zararlar verebileceğini ortaya koydu.
Uzmanlar, ebeveynlere ve eğitimcilere, okul öncesi dönemde dijital detoksun uygulanması için acil önlem almaları gerektiği konusunda uyarıda bulundu.
BİLİMSEL VERİLER ALARM VERİYOR
JAMA Pediatrics'te yayımlanan bir çalışma, 3-5 yaş arası çocuklarda yoğun ekran kullanımının, dil ve ön okuryazarlık becerilerini destekleyen beyin bölgelerindeki miyelinleşmeyi azalttığını gösterdi.
Araştırma, günde iki saatten fazla ekran karşısında kalan çocukların bilişsel gelişiminde gerilemeler olduğunu ve bu durumun uzun vadeli akademik başarıyı olumsuz etkilediğini vurguladı.
Çin'de yapılan bir başka çalışma, okul öncesi çocuklarda erken ekran maruziyetinin hiperaktif davranışlarla bağlantılı olduğunu ortaya koydu.
Psikoloji ve sağlık alanında uzman Dr. Jingyi Cai, "0-6 yaş arası, beyin gelişiminin en kritik dönemi. Bu süreçte aşırı ekran kullanımı, dikkat eksikliği ve duygusal dengesizlik riskini artırıyor" dedi.
Cai, ebeveynlerin ekran süresini sıkı bir şekilde kontrol etmesi gerektiğini belirtti.
YABANCI UZMANLARDAN KRİTİK ÖNERİLER
Stanford Üniversitesi'nden bağımlılık uzmanı Prof. Dr. Anna Lembke, dijital detoksun çocuklar için bir lüks değil, zorunluluk olduğunu vurgulayarak, "Ekranlar, beynin ödül mekanizmasını ele geçiriyor ve çocuklarda dopamin bağımlılığı oluşturuyor. Haftada bir gün tamamen çevrimdışı kalmak, bu döngüyü kırmada etkili bir adım" dedi.
Lembke, doğayla temasın ve yüz yüze iletişimin, çocukların sosyal ve duygusal gelişimini desteklediğini ekledi.
Berkeley Üniversitesi'nden çevre psikoloğu Dr. Gregory Bratman ise doğada geçirilen zamanın çocuklar üzerindeki mucizevi etkilerine dikkat çekerek, "Doğada geçirilen sadece 20 dakika bile kortizol seviyelerini düşürüyor ve yaratıcı düşünceyi teşvik ediyor. Çocukları ekranlardan uzak tutarak açık hava aktivitelerine yönlendirmek, zihinsel sağlıklarını güçlendiriyor" dedi.
Bratman, ebeveynlere çocuklarını parka, ormana veya bahçeye çıkarmaları için çağrıda bulundu.
EBEVEYNLER NE YAPMALI?
Uzmanlar, okul öncesi dönemde dijital detoksun uygulanabilir adımlarla başlatılabileceğini söyledi.
Amerikan Pediatri Akademisi, 2-5 yaş arası çocukların günde en fazla bir saat ekran süresiyle sınırlandırılmasını önerdi. Ayrıca, ebeveynlerin çocuklarıyla birlikte dijital araçları kullanması, içeriği denetlemeleri ve ekran dışı aktiviteleri teşvik etmeleri gerektiği belirtildi.
Dijital ebeveynlik kavramı da bu süreçte öne çıktı. Yapılan bir araştırmada, ebeveynlerin dijital okuryazarlık ve güvenlik konusundaki öz yeterliklerinin, çocukların ekran maruziyetini kontrol etmede kritik bir rol oynadığı bulundu.
Ebeveynlerin bilinçli teknoloji kullanımı konusunda bilgilendirilmesi, çocukların sağlıklı gelişimi için olmazsa olmaz olarak görüldü.
DİJİTAL OBEZİTE TEHLİKESİ
COVID-19 salgını, çocukların ekran başında geçirdiği süreyi artırarak "dijital obezite" kavramını gündeme getirdi. Türkiye'de yapılan bir çalışma, salgın döneminde okul öncesi ve ilkokul çağındaki çocukların teknolojik araçlarla geçirdiği sürenin önceki döneme göre ciddi oranda yükseldiğini ortaya koydu. Ebeveynler, çocuklarının uyku düzeninde, beslenme alışkanlıklarında ve oyun tercihlerinde değişiklikler gözlemlediklerini ifade etti.
Harvard Tıp Fakültesi'nden nörolog Dr. Sara Lazar, sürekli ekran karşısında olmak, çocukların dikkat sürelerini kısaltıyor ve kaygı düzeylerini artırıyor. Dijital detoks, bu olumsuz etkileri ekran bağımlılığı sorununa dikkat çeken uzmanlar, ebeveynlerin çocuklarını bilinçli bir şekilde yönlendirmesi gerektiğini vurguadı.
Haber: Züleyha Öncü / Haber Merkezi