Küresel ısınma ve iklim değişikliği, aşırı sıcak hava dalgalarını daha sık ve yoğun hale getirirken, bu durum yalnızca çevreyi değil, insan beynini de ciddi şekilde etkiledi.
Bilim insanları, yüksek sıcaklıkların nörolojik hastalıkları tetiklediğini, bilişsel fonksiyonları zayıflattığını ve ruh halini olumsuz yönde değiştirdiğini ortaya koyan çarpıcı bulgular sundu. Özellikle yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalığı olanlar, bu etkilere karşı daha savunmasız.
NÖROLOJİK HASTALIKLARDA ARTIŞ: EPİLEPSİ, FELÇ VE DEMANS TEHLİKEDE
Nöroloji Uzmanları, aşırı sıcakların beyin üzerinde ek bir yük oluşturduğunu vurgulayarak, "Gece sıcaklıklarının yükselmesi, uyku kalitesini bozarak epilepsi hastalarında nöbet riskini artırabilir" dedi.
İngiltere'de bir Nöroloji Enstitüsü tarafından yapılan kapsamlı bir çalışma, sıcak hava dalgalarının epilepsi, felç, multipl skleroz (MS), migren, demans, Alzheimer, menenjit, anksiyete, depresyon ve şizofreni gibi 19 farklı sinir sistemi hastalığını tetikleyebileceğini gösterdi.
Araştırma, sıcaklık ve nem artışının bu hastalıkların seyrini kötüleştirdiğini ortaya koydu.
Özellikle demans hastaları, sıcak havalarda hastaneye yatış ve ölüm oranlarında artış yaşıyor. Bunun nedeni, yaşlı bireylerin vücut ısılarını düzenleme kapasitesinin azalması ve bilişsel engeller nedeniyle sıcağa uyum sağlamakta zorlanmaları.
Prof. Dr. Sanjay Sisodiya, "Bilişsel engelli bireyler, yeterli sıvı almayı unutabilir veya sıcak havalarda dışarı çıkmamaları gerektiğini fark edemeyebilir" diyerek bu riski vurguladı.
ERKEN DOĞUM VE BİLİŞSEL SORUNLAR: ÇOCUKLAR DA RİSK ALTINDA
Aşırı sıcakların etkileri yalnızca yetişkinlerle sınırlı değil. Londra'daki Imperial College'tan küresel kadın sağlığı profesörü Jane Hirst, sıcak hava dalgalarının erken doğum riskini artırdığını belirtti.
Yakın zamanda yapılan bir araştırma, sıcaklık artışlarının erken doğum oranlarını yüzde 26'ya kadar yükselttiğini ve bunun çocuklarda beyin gelişiminde gecikmelere ve bilişsel sorunlara yol açabileceğini ortaya koydu. Hirst, "Aşırı sıcaklar, prematüre doğum gibi olumsuz doğum deneyimleriyle doğrudan bağlantılı" dedi.
BEYİN KANAMASI VE İNME RİSKİ ARTIYOR
Yaz aylarında sıcaklıkların 32°C'yi aşması, özellikle hipertansiyon hastaları ve yaşlılar için beyin kanaması riskini artırdı.
Uzmanlar, "Sıcak havalarda damarların genişlemesi ve sıvı kaybı, kan basıncında ani değişikliklere yol açarak beyin kanaması riskini yükseltebilir" dedi.
Türkiye'de yapılan bir çalışma, gün içi sıcaklık farklarının fazla olduğu dönemlerde inme riskinin arttığını doğruladı.
PSİKOLOJİK ETKİLER: SİNİRLİLİK, AGRESYON VE DEPRESYON
Aşırı sıcaklar, yalnızca fiziksel değil, psikolojik sağlığı da tehdit etti. Uzmanlar, yüksek sıcaklıkların öfke, tahammülsüzlük ve depresyon gibi ruhsal sorunları tetiklediğini belirtti.
Araştırmalar, sıcak havalarda psikiyatrik acil başvurularında yüzde 10'luk bir artış olduğunu gösterdi. Ayrıca, sıcaklıkların 30°C'yi aştığı durumlarda prefrontal korteks aktivitesinin azalması, dürtü kontrolünü zorlaştırarak agresif davranışları artırdı. Polis kayıtları, sıcak günlerde şiddet olaylarında yüzde 5-7 oranında artış olduğunu ortaya koydu.
BİYOLOJİK YAŞLANMADA HIZLANMA
Güney Kaliforniya Üniversitesi Leonard Davis Gerontoloji Okulu'ndan Prof. Dr. Jennifer Ailshire, aşırı sıcakların biyolojik yaşlanmayı hızlandırabileceğini belirtti.
Yılda 140'tan fazla aşırı sıcak gün yaşayan bireylerin, daha az sıcak gün yaşayanlara göre 14 ay daha hızlı yaşlandığı saptandı. Bu durum, kanser, demans ve diyabet gibi hastalıkların daha erken ortaya çıkma riskini artırıyor.
KORUNMA YOLLARI: UZMANLARDAN ÖNERİLER
Uzmanlar, aşırı sıcakların beyin sağlığı üzerindeki etkilerini azaltmak için bir dizi önlem önerdi:
Bol sıvı tüketimi: Günde en az 2-2,5 litre su içmek, dehidrasyonu önlemek için kritik.
Serin ortamlarda kalmak: Özellikle 11.00-15.00 saatleri arasında güneşten kaçınılmalı.
Açık renkli kıyafetler: Pamuklu ve açık renk giysiler, vücut ısısını dengelemeye yardımcı oluyor.
Uyku düzeni: Serin ve nemsiz bir ortamda uyumak, nörolojik sorunları azaltıyor.
İlaç kullanımı: Kronik hastalığı olanlar, sıcak havalarda ilaç dozlarını doktorlarına danışmalı.
İKLİM KRİZİ VE BEYİN SAĞLIĞI
İklim değişikliği, yalnızca çevresel bir sorun olmaktan çıkarak insan sağlığını, özellikle beyin sağlığını tehdit eden bir krize dönüştürdü.
Bilim insanları, sıcaklık artışlarının nörolojik ve psikolojik etkilerini anlamak için zamana karşı yarışıyor.
Uzmanlar, bireylerin ve toplumların bu etkilere karşı bilinçlenmesi ve önlem alması gerektiğini vurguladı.
Aşırı sıcaklar, beynimizin çalışma biçimini değiştiriyor ve bu değişim, gelecek nesiller için daha büyük bir tehdit oluşturabilir.
Haber: Sariye Nur Dönmez / Haber Merkezi