ABD’nin Rus gübresine karşı uygulamayı planladığı ikincil yaptırımlar, Latin Amerika'nın tarımsal üretimini ciddi biçimde tehdit ediyor. Brezilya, geçen yıl gübre ihtiyacının üçte birini Rusya'dan ithal ederek yaklaşık 3.7 milyar dolarlık bir alım gerçekleştirdi. Brezilya Soya Üreticileri Derneği Başkan Yardımcısı Lucas Beber’e göre, yaptırımlar uygulanırsa “soya ve mısır üretimi sürdürülemez hale gelebilir.”
Rus Gübre Üreticileri Birliği, 2025’in ilk yarısında Brezilya’ya yapılan sevkiyatların yüzde 30 oranında arttığını açıkladı. Bu artış, Brezilya'nın soya, kahve ve şeker gibi tarım ürünlerinde dünya liderliğini sürdürebilmesi için kritik öneme sahip. Ancak ABD’nin yaptırımları hayata geçirmesi, bu dengeleri altüst edebilir.
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, yaptırımlardan “çok sert etkilenecek ülkeler” arasında özellikle Brezilya’yı işaret etti. Bu durum, Brezilya’nın ABD ile diplomatik ilişkilerini de yeni bir sınavdan geçirebilir.
MEKSİKA’DA AVOKADO FİYATLARI UÇABİLİR
Meksika da Rus gübresine büyük ölçüde bağımlı. Geçen yıl bu ülkeden 580 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Meksika, özellikle mısır, buğday ve avokado üretiminde Rusya’dan temin edilen üre gübresine muhtaç durumda.
Meksika Tarım Bakanlığı’nın eski Uluslararası İlişkiler Direktörü Raul Urteaga, “Rus gübresi olmazsa kaliteli gübre arzı düşer, bu da verimi azaltır ve fiyatları yükseltir” diyerek tehlikeyi özetliyor. Meksika'nın avokado ihracatının yüzde 80’i ABD’ye yapılıyor ve bu pazarın geçen yılki değeri 3 milyar doları aşmış durumda.
Urteaga’ya göre, çiftçilerin alternatif kaynaklara yönelmesi hem zaman alacak hem de maliyetleri artıracak. Bu da ABD’li tüketicinin cebine doğrudan yansıyacak.
ÜRETİM YERELLEŞEMİYOR, KRİZ DERİNLEŞİYOR
Brezilya ve Meksika hükümetleri uzun süredir gübre üretimini yerelleştirmek için çeşitli adımlar atıyor. Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva ve Meksika’nın yeni lideri Claudia Sheinbaum, sırasıyla Petrobras ve Pemex üzerinden bu alanda üretimi artırmak istiyor.
Ancak bu çabalar yetersiz kalıyor. Brezilya’da doğal gaz maliyetleri ve sermaye eksikliği, yerli üretimi sınırlıyor. Meksika’da ise borç batağındaki Pemex, gübre sektörünü kârlı hale getirmekte zorlanıyor.
ABD merkezli Mosaic şirketinin Brezilya yöneticisi Eduardo Monteiro, “Yaptırımları konuşmak bile piyasada fiyat dalgalanmasını artırıyor” diyerek endişelerini dile getirdi. Monteiro, bu durumun Brezilyalı çiftçilerin bir sonraki ekim dönemine hazırlığını geciktirdiğini de sözlerine ekledi.
Eurochem ve Fertipar gibi özel sektör devleri ise yorum yapmaktan kaçınıyor. Rusya ise uluslararası izolasyona rağmen, 2030 yılına kadar küresel gübre pazarındaki payını yüzde 25’e çıkarmayı hedefliyor. BRICS ülkeleri, bu stratejinin merkezinde yer alıyor.
ABD’nin yeni yaptırımları, Latin Amerika tarımının sadece ekonomik değil, sosyal dengesini de tehdit ediyor. Gübre fiyatlarındaki artış, Orta Amerika’da gıda enflasyonunu daha da körükleyebilir. Dünya Bankası’nın da vurguladığı gibi bu durum, bölgeden kuzeye doğru yeni göç dalgalarını tetikleyebilir. Tarımsal zincir kırılma noktasında ve karar artık Washington’da.
Haber: Süleyman Çay / Haber Merkezi
