Son bulgular gerçeği ortaya koydu
Orman yangınları arkalarında güçlü iklim ısıtıcıları, güneş ışığının emilimini artıran ve atmosferi ısıtan partiküller bırakır. Yün bir panço gibi karın üzerine düşen bu aerosoller, karlı yerlerin yüzey yansımasını karartır ve azaltır. Fakat farklı türdeki duman partiküllerinin bu etkilere nasıl katkıda bulunduğu bilinmiyordu.
Washington Üniversitesi'nden araştırmacılar, yakın zamanda Climate and Atmospheric Science'da yayınlanan bir çalışmada orman yangınlarından kaynaklanan koyu kahverengi karbon (d-BrC) olarak bilinen ışığı emen, suda çözünmeyen organik karbonun daha önce kaydedilenden çok daha büyük bir kar ısınma unsuru olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar, koyu kahverengi karbonun daha önce ana suçlu olarak yaftaladıkları siyah karbona kıyasla 1,6 kat daha güçlü bir ısıtıcı olduğunu tespit etti.
Tibet Platosu ve diğer orta enlem bölgelerinde, kar üzerinde suda çözünmeyen organik karbon birikimi daha önce kaydedilmişti. WashU McKelvey Mühendislik Okulu profesörlerinden Rajan Chakrabarty, “Ancak kimse kar eritme potansiyellerini araştırmak için gerçekten kaputun altına bakmadı” dedi. Chakrabarty'nin doktora öğrencisi Taveen Kapoor, Washington Üniversitesi'de geçirdikleri zamanın büyük bölümünü bu zorluğun üstesinden gelmek için harcadıklarını belirtti.
Ekip, d-BrC'yi siyah karbonun “kötü kuzenine” benzetiyor ve tıpkı siyah karbon gibi orman yangınları da beyaz bir tişörtü koyu kahverengi bir pançoyla değiştirmek gibi bu parçacıkları kar örtüsünün üzerine bırakıyor. Bu partiküller yıkanarak uzaklaştırılamaz ya da emiciliklerini kaybedecek kadar ağartılamaz özellik taşıyor. Diğer yandan kar yansıtıcılığını kaybedip ısındığında, bu durum çevredeki hava sıcaklıklarını arttırıp ısınma döngüsünü daha da hızlandırıyor.
Araştırmacılar, d-BrC'yi hesaba katmadan, orman yangını dumanı birikiminden kaynaklanan kar erimesini hafife alıyorlardı. Bu araştırma ise zannedilenin yanlış olduğunu ortaya koyarak daha doğru iklim modelleri ve ölçümleri için önemli bir adım oldu.
Büyük orman yangınları daha yaygın hale geldikçe, politika yapıcıların anormal kar erimesini azaltmak için bu karbon türünü nasıl azaltacaklarını bulmaları gerekecek. d-BrC, siyah karbondan biraz daha az ışık emmesine rağmen, BC'ye kıyasla orman yangını dumanlarında dört kat daha fazla bulunarak miktar olarak bunu telafi ediyor.
Akademisyenler araştırmanın deneysel aşamasına girerken d-BrC'nin gerçek dünyadaki etkilerini daha fazla belgelemeyi planlıyor.
Chelluboyina, araştırmanın uygulama ya da deneysel denilen aşamadasında yapacakları hakkında “Atomize su damlacıklarını odanın tepesine bırakarak kar oluşturacağız, ardından üzerine aerosoller bırakacağız” dedi.
Haber: Erhan Songür / Haber Merkezi
