Uzmanlar, bu tehdidin küresel ısınma ve çevresel değişikliklerle bağlantılı olabileceğini belirtirken, erken teşhis ve etkili tedavinin hayati önem taşıdığını vurguladı.
İlk kez Japonya’da tespit edilen Candida auris, son yıllarda ABD’de hastanelerde ve bakım evlerinde hızla yayılan bir mantar türü olarak dikkat çekti.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), bu mantarın özellikle hastane ortamlarında kolayca bulaştığını ve antifungal ilaçlara karşı yüksek direnç gösterdiğini rapor ediyor.
CDC’ye göre, ABD’de 30’dan fazla eyalette Candida auris vakaları tespit edildi ve vaka sayısı her geçen yıl artırdı.
Dr. Tom Chiller, “Bu mantar, sağlıklı bireylerde genellikle sorun yaratmazken, bağışıklık sistemi zayıf olanlarda ölümcül sonuçlara yol açabiliyor. Özellikle yoğun bakım ünitelerindeki hastalar büyük risk altında” dedi.
Chiller, mantarın kan dolaşımına girerek organlara yayılabildiğini ve tedavi edilmediğinde ölüm oranının %60’a kadar çıkabileceğini belirtti.
MUKORMİKOZ: KARA MANTAR TEHDİDİ
Candida auris’in yanı sıra, “kara mantar” olarak bilinen mukormikoz da ABD’de endişe oluşturdu.
Rhizopus ve Mucor gibi küf mantarlarının neden olduğu bu enfeksiyon, sinüsler, akciğerler ve beyin gibi hayati bölgeleri hedef aldı. Özellikle diyabet hastaları, organ nakli geçirenler ve kanser tedavisi görenler bu hastalığa karşı savunmasız.
Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden enfeksiyon hastalıkları uzmanı Dr. Nancy M. Bennett, mukormikozun hızlı yayılımına dikkat çekti:
“Bu mantar, dokulara sızarak nekroza, yani doku çürümesine neden oluyor. Erken teşhis edilmezse, cerrahi müdahale gerekebiliyor ve bazı durumlarda organ kaybına yol açıyor.”
Bennett, özellikle COVID-19 pandemisinden sonra bağışıklık sistemi zayıflayan hastalarda mukormikoz vakalarının arttığını belirtti.
KÜRESEL ISINMA VE MANTARLARIN EVRİMİ
Bilim insanları, bu ölümcül mantar türlerinin yayılmasında çevresel faktörlerin önemli bir rol oynadığını düşündü.
TÜBİTAK Bilim Genç’te yayımlanan bir çalışmaya göre, küresel ısınma nedeniyle çevre sıcaklıklarının artması, mantarların insan vücuduna uyum sağlamasını kolaylaştırdı.
Candida auris gibi türlerin, sıcaklık farklarının azalmasıyla memelilerde enfeksiyona neden olma yeteneği kazandığı belirtildi.
Avrupa Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’ndan (EMBL) mikolog Dr. Toni Gabaldón, “Mantarlar, değişen iklim koşullarına adapte olarak daha agresif hale geliyor. Şehirlerdeki mantar türleri, kırsal bölgelere kıyasla yüksek sıcaklıklara daha dayanıklı” dedi. Gabaldón, bu evrimsel değişimin gelecekte daha fazla mantar kaynaklı salgına yol açabileceği uyarısında bulundu.
BELİRTİLER VE TEDAVİ ZORLUKLARI
Ölümcül mantar enfeksiyonlarının belirtileri, enfeksiyonun yerleştiği bölgeye göre değişiklik gösterdi. Candida auris genellikle ateş, titreme ve organ yetmezliği gibi sistemik belirtilerle kendini gösterirken, mukormikoz ciltte siyah lezyonlar, sinüs ağrısı ve nefes darlığı gibi semptomlara neden olabildi. Her iki enfeksiyon da hızlı yayılım göstererek doku çürümesine ve organ hasarına yol açabildi.
Tedavi, antifungal ilaçlarla başlasa da, bu mantarların ilaca dirençli olması süreci zorlaştırdı.
Dr. Chiller, “Standart antifungal tedavilere yanıt vermeyen vakalarda, kombine tedaviler veya cerrahi müdahale gerekebiliyor. Ancak bu, hastalar için hem fiziksel hem de maddi açıdan ağır bir yük” dedi.
Erken teşhis için laboratuvar testleri ve biyopsi gibi yöntemler kritik önem taşıyor.
ÖNLEME VE KORUNMA YÖNTEMLERİ
Uzmanlar, mantar enfeksiyonlarından korunmak için hijyenin ve bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinin önemine vurgu yaptı.
Dr. Bennett, “Hastane ortamlarında sıkı enfeksiyon kontrol protokolleri uygulanmalı. Ayrıca, kişisel hijyen kurallarına uyulmalı ve nemli ortamlardan kaçınılmalı” tavsiyesinde bulundu.
Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve kronik hastalıkların kontrol altında tutulması da riski azaltmada etkili.
GELECEKTEKİ TEHDİTLER
Bilim dünyası, bu ölümcül mantarların yayılmasını durdurmak için yeni tedavi yöntemleri ve aşılar üzerinde çalışıyor. Ancak, Dr. Gabaldón’un da belirttiği gibi, çevresel değişiklikler devam ettikçe mantar enfeksiyonlarının sıklığı ve şiddeti artabilir.
ABD’deki sağlık yetkilileri, halkı bilinçlendirmek ve erken teşhisi teşvik etmek için kampanyalar düzenledi.
Uzmanlar, “Erken teşhis hayat kurtarır” diyerek bireyleri belirtiler konusunda dikkatli olmaya çağırdı.
ABD’de başlayan bu tehdit, küresel bir sağlık krizine dönüşmeden önce önlem alınması gerektiğini gösterdi.
Haber: Cansu İşcan / Haber Merkezi
