Derleyen: Barış Önal
Türkiye'de girdap haline gelen ekonomik kriz ücretli çalışanı yuttu. 2025 yılında 22 bin 104 lira olarak uygulanan asgari ücret pandemiden beri giderek büyüyen ekonomik kriz nedeniyle taban ücret olmaktan çıkıp adeta genel ücret oldu.
Yurttaş yükselen enflasyon, büyüyen döviz krizi nedeniyle oluşan alım gücü kaybına saplandı. Akaryakıta yapılan zamlar taşıma maliyetlerini artırdı pazara, manava, kasaba zam üstüne zam yağdı. Bu nedenle yurttaş en temel gıda ürünlerini bile sofrasından tek tek kaldırmak zorunda kaldı. Kriz yalnızca vatandaşı değil küçük esnafı da vurdu. Düşen alım gücü nedeniyle iş yapamayan esnaf boş baklava, boş tost gibi maliyetinden kıstığı yeni ürünler üretti.
Böyle bir ekonomik krizin yaşandığı Türkiye'de 2026 yılının yaklaşmasıyla birlikte milyonlarca ücretli çalışan gözünü asgari ücrete yapılacak olan zamma çevirdi.
DİSK-AR'ın raporuna göre Türkiye'de 16.1 milyon ücretli çalışan var ve bunun 8.8 milyonu emeğinin karşılığında asgari ücret alıyor.
DİSK-AR’ın araştırmasında Merkez Bankası verilerine de yer veriliyor. Merkez Bankası’na göre asgari ücretin yüzde 10 fazlası ya da düşüğü bir ücretle çalışanların oranı sanayide 50,4, inşaatta yüzde 71,4, hizmetlerde yüzde 37,9 düzeyinde bulunuyor.
DİSK-AR’ın araştırmasına göre Avrupa Birliği ortalamasında ise asgari ücret komşuluğu tanımına giren ücret düzeyinde çalışanların oranı yaklaşık yüzde 4.
Türkiye'de 2025 yılında 22 bin 104 lira olarak uygulanan asgari ücret ilk açıklandığı tarih olan 25 Aralık 2024 günü 628 dolardı. Asgari ücrete muhalefetin tüm baskısına rağmen temmuz ayında ara zam yapılmadı ve tüm yıl boyunca tek asgari ücret geçerli oldu. Bu nedenle döviz kurundaki hızlı artış sebebiyle asgari ücret Aralık 2025'te 520 dolara kadar geriledi. Bu da asgari ücretlinin 1 yıl içinde her ay cebinden 108 doların eksildiğini gösteriyor. Bu rakamı Türk lirasına oranlarsak güncel kurla birlikte aylık kayıp 4 bin 582 lira bu da yıllık 54 bin 984 liraya denk geliyor.
Asgari ücretin belirlenmesine sayılı günler kala sendika ve konfederasyonların talepleri de belli olmaya başladı. TÜRK - İŞ bu yılki toplantılara katılmayacağını beyan ederek henüz asgari ücret ile ilgili bir talepte bulunmadı. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ise 2026 yılında asgari ücretin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) göre oranlanmasının gerektiğini belirterek, "Somut bir öneri olarak asgari ücret, Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın belirli bir oranından (örneğin yüzde 60’ından) düşük belirlenmemelidir" dedi. DİSK açıklamasında asgari ücret zammının yılda 2 kere yapılması gerektiğini belirtti.
Ekonomistler daha önceki yıllara bakarak 3 olasılıkta birleşti işte asgari ücret pazarlıklarında masadaki 3 rakam:
YÜZDE 20 ZAM SENARYOSU
Brüt: 31.206 TL
Net: 26.525 TL
YÜZDE 30 ZAM SENARYOSU
Brüt: 33.807 TL
Net: 28.736 TL
YÜZDE 35 ZAM SENARYOSU
Brüt: 35.107 TL
Net: 29.841 TL
Gözler 2026 yılı için belirlenecek asgari ücrete çevrilmişken asgari ücret tespit komisyonunun nasıl çalıştığı da merak konusu oldu.
Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında aralık ayında belirlenen tarihlerde toplanıyor. Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde ise başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.
-Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının tespit edeceği üyelerden biri
-Çalışma Genel Müdürü veya Yardımcısı,
-İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya Yardımcısı,
-TÜİK temsilcisi,
-Ticaret Bakanlığı temsilcisi,
-Hazine ve Maliye Bakanlığı temsilcisi,
-Bünyesinde en çok işvereni bulunduran işveren kuruluşundan değişik işkolları için seçeceği beş temsilciden,
-Bünyesinde en çok işçiyi bulunduran en üst işçi kuruluşundan değişik işkolları için seçecekleri beş temsilciden oluşmaktadır.
