Pekmez, yüzyıllardır sofraların vazgeçilmezi, doğal bir enerji ve demir kaynağı olarak biliniyor. Ancak, yeni bilimsel bulgular ve uzman görüşleri, pekmezin bazı gıdalarla birlikte tüketildiğinde beklenen faydalarını yitirebileceğini, hatta vücudun mineral dengesini olumsuz etkileyebileceğini ortaya koydu. Özellikle kalsiyum açısından zengin yoğurtla bir araya geldiğinde, pekmezin demir içeriğinin emilimi ciddi ölçüde azaldı.
Peki, bu popüler ikili neden sağlığa zarar verebilir? Uzmanlar ve bilimsel çalışmalar bu soruya açıklık getirdi.
PEKMEZİN GÜCÜ VE KALSİYUM ENGELİ
Pekmez, özellikle blackstrap (siyah) pekmez, demir, kalsiyum, magnezyum ve potasyum gibi mineraller açısından zengin bir besin. 100 gram blackstrap pekmezde yaklaşık 4.7 mg demir bulunduğu belirtiliyor, bu da özellikle demir eksikliği anemisi olanlar için önemli bir destek sağladı. Ancak, kalsiyum içeren gıdalarla birleştiğinde, demir emilimi ciddi şekilde engellendi.
Beslenme uzmanı Dr. Lauri Wright, University of South Florida’da beslenme programları direktörü, “Kalsiyum, bağırsaklarda demir ile bağlanarak onun emilimini bloke edebilir. Bu, özellikle demir eksikliği olan bireylerde ciddi bir sorun oluşturabilir” dedi.
BİLİM NE DİYOR?
Nutrition Research dergisinde yayımlanan bir çalışma, kalsiyumun demir emilimini %50’ye varan oranlarda azaltabileceğini gösterdi.
Çalışmada, kalsiyum içeren gıdaların (yoğurt, süt, peynir gibi) demir açısından zengin besinlerle aynı öğünde tüketilmesinin, demir emilimini önemli ölçüde düşürdüğü belirlendi. Özellikle yoğurt, yüksek kalsiyum içeriğiyle (bir bardak yoğurt yaklaşık 450 mg kalsiyum içerir) demir emilimini neredeyse tamamen durdurabiliyor. Bu durum, pekmezin sağlık üzerindeki olumlu etkilerini gölgede bırakıyor.
Oxford Üniversitesi’nden beslenme epidemiyoloğu Dr. Keren Papier, “Kalsiyum ve demir, bağırsaklarda aynı emilim yollarını kullanıyor. Yoğurt gibi kalsiyum zengini gıdalar, demirin vücut tarafından alınmasını engelliyor” diyerek bu etkileşimi doğruladı.
Journal of the American College of Nutrition’da yayımlanan bir başka çalışma, kalsiyumun sadece demir emilimini değil, uzun vadede kemik sağlığını da etkileyebileceğini öne sürüyor. Aşırı kalsiyum alımı, demir eksikliğine bağlı olarak enerji metabolizmasını bozabilir ve yorgunluk gibi belirtilere yol açabilir.
YOĞURT-PEKMEZ İKİLİSİNİN RİSKLERİ
Türkiye’de sıkça tüketilen yoğurt-pekmez karışımı, özellikle kahvaltılarda popüler bir seçenek. Ancak uzmanlar, bu alışkanlığın demir eksikliği riskini artırabileceği konusunda uyardı.
Registered Dietitian Novella Lui, “Pekmez gibi demir zengini bir besini, kalsiyum içeren yoğurtla birleştirmek, demirin vücut tarafından kullanılmasını zorlaştırır. Bu, özellikle çocuklar, hamile kadınlar ve anemiye yatkın bireyler için ciddi bir sorun olabilir” dedi. Lui, demir emilimini artırmak için pekmezin C vitamini açısından zengin gıdalarla (örneğin portakal suyu veya çilek) tüketilmesini önerdi.
PEKİ, NE YAPMALI?
Uzmanlar, demir ve kalsiyum içeren gıdaların farklı öğünlerde tüketilmesini önerdi.
Örneğin, sabah kahvaltısında pekmez tüketiyorsanız, yoğurdu öğle yemeğinde veya akşam yemeğinde tercih edebilirsiniz.
Dr. Wright, “Demir emilimini artırmak için pekmezi, kalsiyum içeren gıdalardan en az iki saat önce veya sonra tüketmek en iyisidir” dedi. Ayrıca, pekmezin faydalarını maksimize etmek için blackstrap pekmez gibi daha az işlenmiş türlerin tercih edilmesi gerektiğini vurguladı.
DENGE ANAHTAR
Pekmez, demir ve diğer mineraller açısından güçlü bir besin olsa da, yanlış gıdalarla birleştirildiğinde etkisini kaybedebilir.
Yoğurt gibi kalsiyum zengini gıdalarla birlikte tüketimi, demir emilimini sıfırlayarak sağlık hedeflerinizi riske atabilir.
Uzmanlar, bu iki besini ayrı öğünlerde tüketerek hem demir hem de kalsiyumun faydalarından tam anlamıyla yararlanılabileceğini belirtti.
Haber: Nurşen İlhan / Haber Merkezi
