Pet Şişeler, Cam ve Kağıt Atıklarının Toplanması Kimin Görevi?

Pet Şişeler, Cam ve Kağıt Atıkları Toplama Görevi: Üretici mi, Belediye mi? Yasal Mevzuat Ne Diyor?

Çevre kirliliği ve atık yönetimi, günümüzde en önemli sorunlardan biri haline geldi. Türkiye’de her gün milyonlarca pet şişe, cam şişe ve kağıt atık çevreye bırakılıyor. Peki, bu atıkların toplanması ve geri dönüşümü kimin sorumluluğunda? Üretici firmalar mı toplamakla yükümlü, yoksa bu görev belediyelere mi ait? Resmi Gazete ve ilgili bakanlıkların bu konuda ne dediğini, yasalar çerçevesinde inceleyelim.

Atık Yönetimi ve Geri Dönüşüm: Türkiye’deki Yasal Mevzuat

Atık yönetimi, özellikle “Atık Yönetimi Yönetmeliği” ve “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” gibi düzenlemelerle yasal çerçeveye oturtulmuştur. Bu yönetmelikler, atıkların toplanması, geri dönüşümü ve bertaraf edilmesi gibi konularda hem belediyelere hem de üreticilere çeşitli sorumluluklar yüklemektedir.

1. Üreticilerin Yükümlülükleri: Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (EPR)

Türkiye’de pet şişe, cam şişe ve kağıt gibi ambalaj ürünlerini üreten firmalar, Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (Extended Producer Responsibility - EPR) ilkesi çerçevesinde sorumlu tutulmaktadır. Bu ilkeye göre:

• Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ne göre, ambalajlı ürünleri piyasaya süren firmalar, ürünlerinin geri toplanması ve geri dönüşümü için mali yükümlülük taşır. Yani firmalar, piyasaya sürdükleri ambalajların çevreden toplanmasını ve geri dönüşüm süreçlerini organize etmek veya bu süreçlere katkıda bulunmak zorundadır.
• Üretici firmalar, bu süreci yetkilendirilmiş kuruluşlar veya belediyelerle iş birliği yaparak yönetirler. Firmaların, çevreye bırakılan ambalaj atıklarının %100 geri dönüşümünü sağlaması gerekmese de, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı belirli oranlarda geri toplama yükümlülüğü getirmiştir. Bu oranlar her yıl artırılarak üreticilerin sorumluluğu genişletilmektedir.

2. Belediyelerin Yükümlülükleri

5393 sayılı Belediye Kanunu ve 2872 sayılı Çevre Kanunu çerçevesinde belediyeler, yerel düzeyde atık yönetimi ve geri dönüşüm hizmetlerini yürütmekle yükümlüdürler. Bu görevler şunları içerir:

• Belediyeler, atık toplama sistemleri kurmak, geri dönüşüm kutuları ve konteynerler yerleştirmek, ambalaj atıklarını düzenli olarak toplamak ve bu atıkları geri dönüşüm tesislerine yönlendirmekle sorumludur.
• Belediyeler ayrıca, Sıfır Atık Projesi kapsamında mahalle, sokak ve caddelere geri dönüşüm noktaları kurarak atıkların ayrıştırılması ve toplanmasını sağlar.
• Belediyeler, üretici firmalarla iş birliği yaparak atıkların toplanması ve geri dönüşümü sürecinde koordinatör rolü oynar.

3. “Sıfır Atık Projesi” ve Yeni Düzenlemeler

2017 yılında başlatılan “Sıfır Atık Projesi”, Türkiye’de çevre kirliliği ile mücadelede önemli bir adım olarak görülmektedir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen bu proje, belediyeler, kamu kurumları ve üreticiler arasında bir iş birliği modeli geliştirilmesini zorunlu kılmıştır.

Bu proje çerçevesinde:

• Belediyelerin, geri dönüşüm noktaları ve Sıfır Atık Sistemi kurma yükümlülüğü artırıldı. Proje kapsamında her mahallede geri dönüşüm konteynerleri bulunmalıdır.
• Üretici firmalar, piyasaya sürdükleri ambalaj atıklarını geri toplama oranlarını artırmak zorundadır. Bakanlık, bu oranları yıllık olarak belirleyerek firmalara hedefler koymaktadır.

Pet Şişeler, Cam ve Kağıt Atıklarının Toplanması Kimin Görevi?

Görüldüğü gibi, pet şişe, cam şişe ve kağıt atıklarının toplanması ve geri dönüştürülmesi, hem üreticilerin hem de belediyelerin sorumluluğunda olan bir süreçtir. Üretici firmalar, ürünlerinin geri toplanmasından ve geri dönüşüm süreçlerinin finansmanından sorumludur. Ancak, bu atıkların toplanması, belediyeler tarafından organize edilir.

• Üreticiler, atıkların geri dönüşümü için mali kaynak sağlar ve belediyelerle iş birliği yapar.
• Belediyeler, geri dönüşüm noktalarını kurar, atık toplama araçlarını tahsis eder ve bu atıkları geri dönüşüm tesislerine yönlendirir.

Bu süreç, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından denetlenir ve düzenlenir. Üreticilerin geri toplama oranlarına uymaları ve belediyelerin bu atıkları toplama görevini yerine getirmeleri sağlanır.

Toplumsal Sorumluluk: Vatandaşlara Düşen Görev

Vatandaşların da bu süreçte sorumlulukları vardır. Ambalaj atıklarını kaynağında ayrıştırmak, geri dönüşüm kutularına bırakmak ve çevreyi kirletmemek herkesin görevleri arasındadır. Bu konuda, hem belediyeler hem de kamu kurumları bilinçlendirme kampanyaları düzenlemektedir.

Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde Çevreyi Korumak

Pet şişe, cam şişe ve kağıt atıklarının toplanması, hem üreticilere hem de belediyelere sorumluluklar yüklemektedir. Türkiye’de atık yönetimi, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve Sıfır Atık Projesi ile sıkı bir denetim altına alınmıştır. Belediyeler geri dönüşüm altyapısını sağlarken, üreticiler de piyasaya sürdükleri ürünlerin çevreden toplanmasına mali olarak katkıda bulunmak zorundadır.

Vatandaşlar ise bu sürecin aktif bir parçası olmalı ve atıkları doğru şekilde ayrıştırarak geri dönüşüme katkı sağlamalıdır. Çevre bilincinin yükseltilmesi, bu sürecin daha etkin işlemesi açısından hayati öneme sahiptir.

Kaynaklar:

• Resmi Gazete, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Geri Dönüşüm Düzenlemeleri
• Sıfır Atık Projesi

Haber: Metin KURT / Haber Merkezi