Sırbistan'dan İsrail'e rekor silah satışı
Temmuz ayındaki teslimatlar, BIRN/Haaretz tarafından tespit edilen Belgrad'dan Negev Hava Üssü'ne giden beş İsrail askeri uçuşunun zamanlamasıyla örtüşüyordu. Bu yılın başlarında, Sırbistan ve İsrail arasında da benzer uçuşlar izlendi. Bu silah ihracatları, Uluslararası Adalet Divanı'nın bir kararını ve BM'nin Gazze'deki insan hakları ihlalleri nedeniyle İsrail'e silah satışının durdurulması yönündeki çağrılarını takip etti.
Sırp hükümeti henüz sevkiyatların içeriği hakkında yorum yapmadı ve Ticaret Bakanlığı ihracat izinleri hakkında ayrıntıları açıklamayı reddetti. Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić ve İsrail Başbakanı Netanyahu ikili ilişkilerin güçlendirilmesini görüştüler, İsrail'in Sırbistan büyükelçisi yakın zamanda İsrail'in Bosna'da Sırplar tarafından işlenen soykırımı tanımadığını belirtti ve bu Sırbistan'a karşı destekleyici bir duruş olarak görüldü.
Sırbistan Dışişleri Bakanı Marko Durić, Haaretz/BIRN'in silah sevkiyatlarına ilişkin verdiği bilgiler veya bunların resmi devlet politikasını yansıtıp yansıtmadığı konusunda yorum yapmayı reddetti.
Đurić, Sırbistan'ın her zaman şiddetin ve insan acısının sona ermesini talep edeceğini ve tüm tarafların mutabakatı ile barışçıl bir çözümü destekleyeceğini belirtti.
Şubat ayında, ilk silah sevkiyatının ardından Sırbistan Cumhurbaşkanı ve İsrail Başbakanı telefonda görüştü. Vučić, Instagram'da görüşmelerinin "ikili ilişkileri daha da geliştirmek" hakkında olduğunu belirten bir açıklamada bulundu. Netanyahu, Vučić'in hem sözlü hem de fiili desteğine olan takdirini bir eski adı Twitter olan X adlı sosyal medya platformu üzerinden dile getirdi.
Bütün bu gelişmeler, iki ülkenin gelecekte ilişkilerini güçlendirmeyi amaçladıkları gösteriyor. Mevcut gelişmelere dayanarak Sırbistan, İsrail ile ticarete devam etmeye ve onları ileriye taşımaya açık görünüyor.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić, geçen yılın Ekim ayında Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırısına sosyal medyadan tepki göstererek eylemi kınayarak "İsrail'e yönelik korkunç saldırıları kınıyoruz. Yahudi halkı bir acı geçmişine katlandı ve İsrail barış ve güvenlik içinde yaşamayı hak ediyor. Şimdi, her zamankinden daha fazla, dünya İsraillilerin ve Filistinlilerin bir araya gelip şiddete son vermesine ihtiyaç duyuyor" açıklamasında bulundu.
İsrail ve Filistin arasında süren savaş sırasında Sırbistan tarafsız kalmaya ve kamuoyuna karışmamaya çalıştı. Ülke, her iki tarafla da iyi ilişkilerini, ikisini de üzmeden sürdürmek istiyor. Siyasi uzmanlar, Sırbistan'ın bağlarını dengelemek ve bir tarafı diğerine tercih etmemek istediğine inanıyor. Sırbistan, 2004'ten 2007'ye kadar büyük bir tedarikçi olarak İsrail'e silah satma geçmişine sahip.
Dış politika konusunda uzmanlaşmış ve Batı Balkanlar'ı konu alan gazeteci Lily Lynch , BIRN raporunu şaşırtıcı bulmadığını açıkladı.
Raporun Belgrad'da ilke, değer veya ideoloji eksikliğini ve herkese soru sormadan silah satma isteğini vurguladığını açıklıyor. Ayrıca Lynch, Sırbistan'ın hem İsrail'e hem de Ukrayna'ya yaptığı silah satışlarının Washington'daki etkili kişilere ince ama güçlü bir mesaj gönderdiğini belirtiyor. Lynch'e göre bu mesaj, Sırbistan'ın kendisini Balkanlar'da önemli bir Batılı ortak olarak konumlandırdığıdır. Komşu ülkeler Ukrayna ve İsrail'e retorik destek sunabilirken, Sırbistan somut adımlar atıyor.
Bu iki ülke arasındaki ilişkinin dört yıl önce, özellikle de İsrail'in ABD'nin baskısıyla Kosova'yı tanımasının ardından, pek de ideal olmadığı kabul edilmelidir. Bunun ardından Sırp liderliği İsrail'e karşı duruşunu değiştirmeye karar verdi ve bu da ilişkilerin bozulmasına yol açtı. Ancak, geçen yıl İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen'in ziyaretinin ardından işler düzelmeye başladı. Cohen, Sırbistan'ı övdü ve İsrail'in ülkeyle ilişkilerini güçlendirme niyetini vurguladı.
Lily Lynch, Sırbistan'ın Gazze çatışması sırasında İsrail ile olumlu ilişkisini düşük profilli tutma çabalarının daha geniş bir stratejiyi yansıttığını açıklıyor. Belgrad'ın, genellikle Kosova'nın bağımsızlığını henüz tanımamış olan ülkeleri de içeren bir grup ülke olan "küresel Güney" olarak adlandırdığı ülkelerle dostça bağları sürdürmeyi amaçladığını vurguluyor. Sırbistan, İsrail ile ilişkisini dikkatli bir şekilde yöneterek bu uluslardan gelen desteği korumaya çalışıyor.
Sırbistan ve liderliğinin İsrail'e yönelik politikalarını değiştirip değiştirmeyeceğini bekleyip görmemiz gerekecek, ancak iki ülke arasında hiçbir zaman bu kadar iyi bir ilişki olmadığı anlaşılıyor. Sırbistan cumhurbaşkanı şu anda İsrail ile Sırbistan arasındaki ilişkiye tepki gösterme niyetinde görünmüyor, öncelikli olarak ülkenin refahına ve ekonomik kalkınmasına odaklanıyor.
Haber: Büşra Kapan / Haber Merkezi
